GEMSTONE

ในการประเมิณคุณภาพสีของอัญมณีนั้น ไม่มีเกณฑ์มาตรฐานที่ตายตัว หากว่าสีของอัญมณีถือเป็นคุณสมบัติ ที่สำคัญที่สุดในการประเมินคุณภาพและมูลค่า ซึ่งในสีของอัญมณีนั้นสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทหลักๆ คือ

สีสันของอัญมณีนั้นต้องตรงตามโทนและเฉดสีที่ควรจะเป็น โดยไม่มีเฉดสีอื่นๆ มาเจือปน สีที่ดีที่สุดต้องเป็นสีหลักของอัญมณี นั้นๆ เช่นมรกตต้องเป็นสีเขียวกำมะหยี่ ทับทิมต้องเป็นสีแดงสดดังเลือดนกพิราบและไพลินต้องเป็นสีน้ำเงินกำมะหยี่

หมายถึงปริมาณความเข้มและความบริสุทธิ์ของสีอัญมณีที่ดีนั้นจะต้องมีสี่ที่อิ่มและไม่มีสีเทาหรือสีน้ำตาลปนอยู่ โดย ความอิ่มตัวของสีจะสามารถแบ่งได้ 3 ระดับคือสีหมองสีสดและสีจัด

ค่าโทนสีนั้นจะขึ้นอยู่กับระดับความมืดและสว่างของอัญมณี โดยสามารถแบ่งได้เป็นหลายระดับไล่ตั้งแต่อ่อนมากไปถึง ปานกลางและเข้มมาก อัญมณีที่มีคุณภาพสีที่ดีจะต้องไม่มีโทนสีเข้มหรืออ่อนเกินไป

อัญมณีนั้นเกิดขึ้นภายใต้สภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันไป ดังนั้นอัญมณีแต่ละชนิดและแต่ละเม็ดก็จะมีลักษณตำหนิตามธรรมชาติ เฉพาะตัวที่แตกต่างกันไปอันเนื่องมาจากองค์ประกอบแร่ธาตุที่ไม่เหมือนกัน ความสะอาดของอัญมณีวัดได้จากปริมาณของตำหนิที่อยู่บนตัวอัญมณีเมื่อเทียบกับเกณฑ์มาตรฐาน ซึ่งมาตรฐานในการวัด ความสะอาดของอัญมณีแต่ละชนิดก็ไม่เท่ากัน เช่นทับทิมและมรกตนั้นสามารถมีอัตรารอยตำหนิตามธรรมชาติที่ยอมรับได้ มากกว่าอัญมณีชนิดอื่น เช่น อความารีน บุษราคัม และซิทริน ความสะอาดของอัญมณีนั้นเป็นคุณสมบัติทีสำคัญในการเปรียบเทียบคุณภาพของอัญมณี อัญมณีมีคุณภาพสูง จะมีตำหนิ ตามธรรมชาติ ในปริมาณหรือขนาดที่เล็กในตำแหน่งที่มองเห็นได้ยาก ส่วนอัญมณีที่ไม่มีตำหนิเลยนั้น หาได้ ยากมากและราคา ก็สูงมากเช่นกัน แต่ทั้งนี้ตำหนิของอัญมณีนั้นก็ไม่ได้ทำให้ความงดงามของอัญมณีลดลงเสมอไป

คุณภาพการเจียระไนอัญมณีนั้นไม่มีเกณฑ์วัดเป็นมาตรฐานสากล แต่โดยส่วนใหญ่แล้วอัญมณีจะมีเกณฑ์การประเมินคุณภาพ การเจียระไนโดยพิจารณาจากประกายแวววาวซึ่งเกิดจากเหลี่ยมมุมที่เหมาะสม สัดส่วนที่สมมาตรทั้งด้านหน้าและด้านข้าง และความประณีตในการเจียระไนบริเวณผิวของอัญมณีที่ไม่ควรมีรอยขีดข่วนเหลี่ยมเจียระไนคมชัดและมีรอยต่อที่บรรจบกัน ซึ่งหลักในการเจียระไนอัญมณีนั้นแตกต่างจากเพชร เพชรจะเน้นการเจียระไนที่เพิ่มประกายแวววาวในขณะที่การเจียระไนอัญมณี จะเน้นการเจียระไนให้เหลือรอยตำหนิน้อยที่สุด ไฟ สีและนำกระจายตัวเท่ากันทั่วทั้งเม็ดมากที่สุด อัญมณีที่ได้รับการเจียระไน ที่สมบูรณ์แบบจะมีความสมมาตรในทุกมิติ และมีประกายไฟแวววาวเท่าๆกันในทุกๆ เหลี่ยม ความอิ่มตัวของสีอัญมณีนั้นจะเป็นตัวช่วยบ่งบอกว่าอัญมณีเม็ดนั้นๆควรจะเจียระไนอย่างไรได้ด้วย เช่นอัญมณีที่มีความอิ่มตัว ของสีมากก็สามารถเจียระไนให้ความหนาของส่วนก้นอัญมณีน้อยลงเพื่อให้มีสีสว่างขึ้น ในขณะที่อัญมณีที่มีความอิ่มตัวของสี น้อยกว่าก็จำต้องเจียระไนให้มีความหนาของส่วนก้นอัญมณีมากขึ้นเพื่อเพิ่มความเข้มของสีอัญมณี

การปรับปรุงคุณภาพอัญมณีคือกระบวนการนอกเหนือจากการเจียระไนและการขัดเงาที่ทำให้อัญมณีมีความสวยงามและมีมูลค่า มากขึ้น ซึ่งกระบวนการที่เป็นที่ยอมรับในสากลมีหลายวิธีได้แก่

การใช้ความร้อนเป็นวิธีที่ได้รับการยอมรับในตลาดและองค์กร The American Gem Trade Association และเป็นวิธีการเก่าแก่ ที่คนไทยรู้จักในชื่อของ "การเผา" โดยใช้อุณหภูมิสูงในการเปลี่ยนสีหรือกำจัดตำหนิต่างๆ

การอุดรอยแตกมักใช้กับมรกตเนื่องจากมรกตมักจะมีรอยแตกและมลทินเป็นจำนวนมากตามธรรมชาติของการกำเนิด วิธีการอุดรอยแตกจะใส่น้ำมันที่มีสีจางๆหรือไม่มีสีเข้าไปในอัญมณีเพื่อให้ซึมเข้าไปในรอยแตก ทำให้อัญมณีดูใสสะอาด